Gietijzeren pannen gaan bij goed onderhoud een leven lang mee. Zo worden er nog steeds gietijzeren pannen gebruikt die meer dan 100 jaar oud zijn. Het voordeel van gietijzer is dat het een puur product is zonder chemische lagen.

De meeste pannen hebben bij aanschaf nauwelijks een ‘antiaanbaklaag’. Deze laag moet je zelf creëren door olie op hoge temperaturen te laten hechten aan het gietijzer. Als je dit gedaan hebt zul je merken dat je nauwelijks onderhoudt meer hebt aan de pan en zal je pan vrijwel alles perfect kunnen bakken.

Zet een gietijzeren pan nooit zomaar “droog” weg. Wij raden aan om de pan, na het schoonmaken, en te verwarmen zodat het vocht ook uit alle poriën is verdwenen. Doe daarna een druppel olie in de pan en veeg deze uit over het gehele oppervlak.

Enkele voordelen van een gietijzeren pan:

Het duurt even voordat een gietijzeren pan warm is, maar wanneer de pan heet is blijft hij dat ook lang. Een braadpan heb je daarom het liefst van gietijzer. Je kunt gerechten lekker stoven/braden op een lage temperatuur.

De pan is bijna niet te beschadigen en zal generaties lang meegaan. Wel moet je oppassen met temperatuur schokken en het laten vallen van de pan.

Een gietijzeren pan is poreus en door deze veel in te oliën vormt zich een natuurlijke antiaanbaklaag. De olie gaat in de poriën van de pan zitten en zich versmelt met de pan. Hierdoor gaat de pan steeds beter bakken.

En natuurlijk zijn er ook enkele minder aangename punten:

Gietijzeren pannen zijn zwaar. Ze zijn minder geschikt voor het schudden met de pan.

De pan mag absoluut niet vallen, want dan kan deze breken. Ook moet je oppassen voor grote temperatuur verschillen. Dus niet in een keer van heel heet naar heel koud; hierdoor barst het gietijzer.

Een gietijzeren pan heeft wel meer onderhoud nodig. Hij mag nooit helemaal droog zijn; dit is te voorkomen door na het wassen een beetje olie in de pan te wrijven.

Er zit geen chemische antiaanbaklaag op de pan. Vooral als de pan nieuw is heb je wat meer olie nodig bij het bakken. Eiwitrijke gerechten zijn wat moeilijker te bereiden in een gietijzeren pan, omdat deze meer blijven plakken. Een oplossing hiervoor is te bakken met iets meer olie.

De natuurlijke antiaanbaklaag die een gietijzeren pan na verloop van tijd krijgt is gevoelig voor zure ingrediënten. Zo is de pan minder geschikt voor het maken van bijvoorbeeld tomatensaus. Dit tast de antiaanbaklaag aan.

Een enkele keer lijkt de pan al ingevet of gebruiksklaar, maar vaak is dit puur een beschermlaag die de maker aanbrengt zodat de pan tijdens het vervoer en opslag niet gaat roesten. Heel soms zijn deze producten niet ideaal voor consumptie. Als er dus niet uitdrukkelijk bij een pan staat dat deze meteen klaar is voor gebruik volg je de onderstaande stappen.

Gietijzer Inbranden:

Let allereerst op de olie of het vet dat je hiervoor wilt gaan gebruiken. Een veelvoorkomend probleem is dat niet de juiste olie wordt gebruikt voor het inbranden. Het is belangrijk om een neutrale olie te gebruiken die hoge temperaturen kan bereiken, zoals arachide-, lijnzaad, koolzaad of zonnebloemolie. Olijfolie is niet geschikt voor het inbranden van pannen omdat het niet neutraal is en geen hoge temperaturen kan verdragen. Daarnaast kan olijfolie ranzig worden als de pan langere tijd ongebruikt blijft. Let bij de eerdergenoemde oliën wel op dat je geen pinda of noten allergie hebt. Inbranden met ouderwetse reuzel of spekvet gaat trouwens ook al meer 100e jaren prima.

Maak de pan goed schoon met water en zeep (Dit is idealiter de enige keer dat je zeep gebruikt bij gietijzer).

Spoel de pan goed uit. Je wilt geen zeepresten in de poriën achterlaten. (Dit is ook de reden dat wij hierna geen zeep meer gebruiken)

Droog de gietijzeren pan dan grondig.

Smeer de pan heel dun en gelijkmatig in met olie. Smeer de olie goed uit over de hele pan (binnen- en buitenkant). Zorg ervoor dat je deze goed evenredig verspreid zodat je nergens druppelvorming krijgt. Het eindresultaat is een dun laagje olie over de hele pan.

Veeg de pan nogmaals met een keukenpapiertje zodat er nergens extra olie op de pan zit (er zit genoeg in de poriën om een laag te vormen).

Je krijgt alleen een mooie laag als je niet te veel olie gebruikt. Er mag tijdens het inbranden geen plasje olie ontstaan. Daardoor ontstaat een te dikke laag. Het gevaar van dikke lagen is dat ze niet goed aan de pan hechten en op een gegeven moment losraken. De truc is om meerdere dunne laagjes in te branden. Dat doe je door de olie op keukenpapier te doen en de pan in te smeren. Vervolgens moet je de pan met een ander stukje keukenpapier na-wrijven zodat de laag olie er echt heel dun op zit. Daarna verhit je de pan.

Laat de pan heel erg heet worden. Zo heet dat de pan begint te verkleuren en de olie lichtjes begint te roken. Dat roken is nodig, want alleen dan weet je dat de olie de juiste temperatuur bereikt. Zet wel je afzuigkap op de hoogste stand. Zet het vuur uit en laat weer even afkoelen tot hanteerbare temperatuur. Wrijf uit en breng weer een nieuw laagje olie aan volgens bovenstaande werkwijze (in een afgekoelde pan!).

De laag is geslaagd als die mooi egaal donkerbruin/zwart is. Deze kleur ontstaat alleen als je meerdere laagjes aan hebt gebracht. Ons advies: breng 6 tot 10 laagjes aan. Verwacht overigens nog niet dat de pan direct goede anti-aanbak resultaten geeft. Daar gaat nog een aantal keren mee bakken overheen, de eerste keren zal de pan nog steeds wat aanbakken. Met iedere keer de pan gebruiken wordt het laagje telkens weer wat dikker.

Nog een manier is: Doe de oven aan en zet de temperatuur rond de 200 graden Celsius.

Plaats de ovenplaat bedekt met aluminiumfolie in de oven en leg de pan ondersteboven op de grillplaat daarboven. De aluminiumfolie zal ervoor zorgen dat eventuele druppels worden opgevangen.

Laat de pan een uur in de oven staan. Doe na het uur de oven uit en laat de pan in de oven afkoelen.

Heb je geen oven of heb je geen zin in de geur/walm in je huis. Dat kan namelijk af en toe gebeuren. Dan kun je e.e.a. natuurlijk ook prima buiten boven een vuurschaal of de BBQ doen.

Je pan is nu klaar voor gebruik!

Gietijzer normaal schoonmaken

Een gietijzeren pan kun je het beste schoonmaken met een beetje water en een zacht sponsje. Als de pan erg vies is mag je een klein beetje zeep gebruiken, maar zorg er wel voor dat je de pan goed naspoelt. Gebruik (het liefst) geen harde spons of agressieve zeep. Dit kan de natuurlijke antiaanbaklaag aantasten.

Makkelijk steriel schoonmaken

Een andere mogelijkheid is door de pan flink te verwarmen. Zodra deze boven de 115 graden komt zullen de bacteriën gedood worden en is de pan steriel. Door de hoge temperatuur zullen eventuele voedselresten loskomen van de pan en hoef je er alleen nog maar een doekje overheen te halen.

Gietijzer schoonboenen

Mocht je de pan nog beter willen schoonmaken dan kun je ook een beetje zout in de pan doen en verhitten. Liefst wat grotere korrels, zoals zeezout. Zodra de pan begint te walmen kun je met een doek of keukenpapier de pan schoon schrobben met het zout. Je zult zien dat het zout verkleurd. Gooi na het schrobben het zout weg en was de pan met water. Doe daarna een druppel olie (liefst arachide olie, geen olijfolie) en veeg deze met een papiertje over de hele pan.

De pan resetten (opnieuw beginnen)

Is de natuurlijke antiaanbaklaag beschadigd of wil je een nieuwe laag aanmaken? Gebruik dan een staalsponsje en boen de pan grondig schoon. Na een tijdje boenen zal het pure gietijzer zichtbaar zijn. Zorg ervoor dat het hele oppervlak even goed geschrobd is. Spoel de pan hierna goed af en droog hem grondig. Je pan is nu weer terug in zijn originele staat en klaar om opnieuw ingebrand te worden.